تحقیق مسجد جامع گرگان

تحقیق مسجد جامع گرگان

فهرست

عنوان مطالب صفحه

فصل اول .......................................................................................................................................1

جغرافیای تاریخی گرگان دشت ...................................................................................................2

فصل دوم ......................................................................................................................................7

معماری مساجد سلاجقه در ایران ...............................................................................................8

معماری مساجد ابلخانی و تیموری در ایران ...............................................................................9

معماری مساجد صفویه در ایران ...............................................................................................11

فصل سوم....................................................................................................................................12

اهمیت مساجد............................................................................................................................13

مسجد جامع گرگان.....................................................................................................................14

مناره...........................................................................................................................................18

مناره مسجد جامع گرگان...........................................................................................................20

فصل چهارم.................................................................................................................................21

تاریخچه منبت کاری.................................................................................................................22

سابقه هنر منبت سلجوقیان.......................................................................................................26

سابقه هنر منبت مغول ..............................................................................................................27

سابقه هنر منبت تیموریان ........................................................................................................27

سابقه هنر منبت صفویان ..........................................................................................................28

سابقه هنر منبت افشار و زندیه و قاجار ..................................................................................29

سابقه هنر منبت در شمال ........................................................................................................29

فصل پنجم...................................................................................................................................31

منبر مسجد جامع گرگان..........................................................................................................32

در و چارچوب مسجد جامع ....................................................................................................35

بررسی نقوش درب و منبر ........................................................................................................36

 

 

 

چکیده :

نظام شکل گیری نقوس آثار مسجد جامع گرگان ، آنقدر دقیق و هماهنگ است که هر جزء ، جلوه ای از صورت کل خود و در مجموع نیز ، همه اجزا و مفردات ، نشانی از مجموعه خویش اند . به عنوان مثال ؛ اگر ساده ترین عنصر درختایی را ساقه و ملحقات آن بدانیم ، دارای شخصیتی است که همه مفردات همچون گلها و غنچه ها و برگ ها از همان خصوصیت برخوردارند .

متأسفانه در عصر غرب زدگی و دوری از فرهنگ و سنن اسلامی ، این ویژگی های روحانی به فراموشی سپرده شد و امروزه جز پوسته ای بی معنا ، برداشت برداشت دیگر از این هنر مقدس نمی شود ، لذا آنها را صرفا هنر تزیینی همچون همه هنر های تزیینی دیگر بر می شمردند و آن را قابل تحقیق و تفحص ندانسته و زحمت مطالعه پیرامون حکمت یا تاریخ یا طرق آموزش آن را به خود راه نداده اند .

رساله حاضر با عنوان بررسی نقوش آثار تاریخی مسجد جامع گرگان ، سعی نموده تا جنبه زیبا شناسی عناصر کار شده در آثاررا مورد بحث قرار دهد ، هر چند که جمع آوری منبع مکتوب و کامل از هنر منبت به خصوص منبت تیموری فراهم نشد . این رساله دارای 6 فصل است و هر فصل به بخش هایی تقسیم می شود ؛

فصل1 ؛ به معرفی و موقعیت جغرافیایی ، تاریخی ، آب و هوا ، جمعیت و بافت شهر استرآباد ( گرگان فعلی ) می پردازد .

فصل 2 ؛ ضمن معرفی مختصر درباره سلسله های سلجوقی ، ایلخانی ، تیموری و صفویه در ایران ، شرح مختصری درباره معماری و تزئینات کار شده در مورد مساجد هر دوره می دهد .

 

 

 

فصل 3 ؛ در این فصل اهمیت مسجد و جایگاه آن در بین عموم ذکر شده و به معرفی کامل در باره مسجد جامع ( جغرافیایی ، تاریخی ، فرهنگی ) پرداخته است . در ادامه ، شرحی بر اهمیت مناره و ساخت آن ازادوار گذشته تا حال است ، همینطور نگاهی دارد به مناره زیبای آجر کاری مسجد جامع گرگان و از لحاظ ساخت و تزئینات و پوشش آن ( همراه با طراحی کل مناره ) .

فصل 4 ؛ تاریخچه و سابقه منبت کاری و به کار گیری این هنر در زندگی انسانهای اولیه شرح داده شد . هنر نمایی هنرمندان منبت کار و شیوه کار در دوره سلاجقه ، مغول ، تیموری ، صفویه ، افشاریه ، زندیه و قاجاریه و عناصر تزئینی در این دورهها معرفی شده است . در نهایت به سابقه منبت در شمال ایران و گسترش این هنر در این ناحیه اشاره شده است .

فصل 5 ؛ در این فصل از رساله ، توضیحات و خصوصیات کمی و کیفی آثار ( منبر ، در و چهار چوبش ) به رشته تحریر درآمد ، که برای بررسی و شناخت بهتر نقوش ، به طراحی آنها پرداختیم که در رساله آورده شده است . ( همراه با مقیاس )

امید است این تلاش اندک ، با توجه به موانع و مشکلات ، خصوصا عدم وجود منبع ، مورد توجه دوستان و صاحب نظران قرار گیرد . در خاتمه لازم می دانیم از الطاف بی شائبه استاد محترم جناب آقای عظیمی سپاسگزاری کنیم .

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه :

بناهای مذهبی همواره مورد احترام و توجه ملل و اقوام مختلف تاریخ بوده ، پیوسته کاملترین تجزیه هنری هنرمندان برجسته در دوران تاریخی در خدمت معماری و تزئین نقوش و احداث چنین اماکنی بوده است . این علاقه فقط به دلیل معنویت ، کشش و علاقه قلبی و گرایش فطری و عشق حقیقی مردم به مکاتب الهی بود ، نه به دلیل منافع اقتصادی و اغراض مادی . حتی بودند کسانی که در وضع اقتصادی بدی قرار داشته ولی در مورد مقدسات مذهبی از هیچگونه ایثاری فروگذار نکردند .

تاریخ هنر و فرهنگ ایرانی ، قدمتی همپای اولین روزهای شروع تاریخ تمدن بشری دارد ، هنر این ملت سرشار از ذوق و توانایی و اندیشه های ژرف فرهنگی و هنری است . هنر جوهره ای است که در ذات هر ایرانی به ودیعه گذاشته شد و هنرمندان مومن برای کشف این زیبایی ها و ابداع آثار جاویدان این راه طولانی را برخورد هموار نموده و میراثی گرانبها برای بشر به جای نهاده اند .